Gemeentes, gebruik wat er al is!

‹ Terug naar overzicht

Gemeentes, gebruik wat er al is!

Diabetes bestrijden doe je in de wijk, waar de mensen zijn die je wilt bereiken. Met die gedachte is 2diabeat twee jaar geleden gestart.

Een interview met Maarten Ploeg, programmadirecteur 2diabeat, door Peter van Lonkhuyzen van Stichting ‘Je leefstijl als medicijn’.

Directeur Maarten Ploeg over de ervaringen en lessen.

 

Diabetes bestrijden kan het beste in de buurt of wijk worden gedaan, dicht bij de mensen waar het om gaat. Met die gedachte ging Maarten Ploeg twee jaar geleden van start met het bottom-up-programma 2diabeat, waar hij als programmadirecteur leiding aan geeft. Inmiddels coördineren de lokale aanjagers van 2diabeat leefstijlprogramma’s in tientallen gemeentes. Hun werk sluit perfect aan bij de recente regeringsplannen die gemeentes en GGD’s in het bevorderen van de gezondheid en preventie een leidende rol geven.

 

Elke week krijgen ongeveer duizend mensen in Nederland te horen dat ze diabetes type 2 hebben. Inmiddels zijn er meer dan een miljoen diabetespatiënten, naast een onbekend aantal mensen met prediabetes. Zoals we inmiddels weten is diabetes type 2 vaak omkeerbaar, mits voor een gezonde leefstijl wordt gekozen. Maar daar zit een adder onder het gras. Diabetes komt veel voor in de armere buurten en ook onder mensen van niet-Nederlandse afkomst, juist de groepen die vaak minder goed met de bestaande leefstijlinterventies worden bereikt.

Van onderop een beweging op gang brengen in de wijk, dat is het uitgangspunt voor de initiatiefnemers van 2diabeat: de Nederlandse Diabetes FederatieDiabetesvereniging NederlandDiabetes FondsBeBright en VitaValley. De aanpak is uitgewerkt op basis van de lessen van andere programma’s en gesprekken met ruim tweehonderd experts, wetenschappers, beleidsmakers en ervaringsdeskundigen.

Inmiddels wordt het inzicht dat de lokale aanpak de meeste kans van slagen heeft breed gedeeld. In het Gezond en Actief Leven Akkoord dat onlangs werd afgesloten door het ministerie van VWS met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), GGD’s en Zorgverzekeraars, wordt de verantwoordelijkheid voor de zorgpreventie op gemeentelijk niveau neergelegd. Lokale instanties staan dicht bij de burgers en kunnen ze het beste bij een gezonde leefstijl ondersteunen, aldus het Akkoord. Daarbij is ook een financiële regeling (SPUK) in het leven geroepen om leefstijlinitiatieven mogelijk te maken.

 

Bottom-up

Met zijn lokale preventieaanpak liep 2diabeat dus enkele jaren voor de troepen van het landelijk beleid uit. Inmiddels heeft de organisatie in tientallen gemeentes ervaring opgedaan. De aanpak van 2diabeat is bottom-up: lokale aanjagers coördineren de diabetesbestrijding in hun eigen buurt of wijk. “Als je de dagelijkse realiteit van mensen wil veranderen, moet je zo dicht mogelijk bij deze realiteit komen”, zoals Maarten van Ooijen, Staatsecretaris van Volksgezondheid, begin dit jaar bij gelegenheid van het tweejarig bestaan van 2diabeat zei.

Als je de dagelijkse realiteit van mensen wil veranderen, moet je zo dicht mogelijk bij deze realiteit komen

Maarten van Ooijen, Staatssecretaris Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Spin in het web bij 2diabeat is Maarten Ploeg, die als programmadirecteur aan de organisatie leidinggeeft. Als voormalig directeur van Diabetesvereniging Nederland is hij goed thuis in de wereld van de diabetesbestrijding. Ook werkte hij onder meer als directeur bij Diabeter, het nationaal behandelcentrum voor kinderen en jongeren met diabetes type 1.

Wat is het doel van 2diabeat?
Maarten Ploeg: “Het besef dat diabetes type 2 geen onomkeerbare ziekte is die alleen maar ernstiger kan worden, is pas het laatste decennium opgekomen. Eigenlijk heeft dat besef ook een dramatische kant, want ook al weten we dat verbetering mogelijk is, er zijn nog steeds honderdduizenden patiënten die ziek blijven of steeds zieker worden. Met 2diabeat willen we eraan bijdragen dat de mogelijkheden bekender raken. Het doel is een trendbreuk realiseren in de groei van het aantal mensen met diabetes, onder meer door het bevorderen van een gezonde leefstijl met voldoende beweging, gezonde voeding, voldoende ontspanning en slaap.”

Waar komt jouw persoonlijke interesse in het onderwerp vandaan?
“Verschillende familieleden van me hebben diabetes of zijn eraan overleden. Toen ik 19 jaar was overleed mijn vader aan de gevolgen van diabetes type 2. Later heb ik aan een expert gevraagd hoeveel jaren mijn vader met de nieuwe wetenschappelijke inzichten extra had kunnen leven. Tien tot twaalf jaar, was het antwoord. Voor mijn vader en mij zouden dat de jaren zijn geweest waarin ik trouwde en kinderen kreeg. Die belangrijke momenten hadden we kunnen delen. Het gaat bij diabetesbestrijding vaak over zaken zoals de hoge zorgkosten. Maar achter elke diabetespatiënt schuilt een verhaal. Het echte verhaal van diabetesbestrijding is dat we langer met elkaar het leven kunnen delen.”

Wat houdt de lokale preventieaanpak in?
“In buurten en wijken bestaan veel initiatieven op leefstijlgebied, maar vaak ontbreekt het aan onderlinge afstemming. De aanpak van 2diabeat houdt in dat onze lokale aanjagers samen met bewoners, gezondheidsprofessionals en bedrijven werken aan een lokale preventie-infrastructuur. Samen met de bewoners worden de behoeftes en wensen geïnventariseerd en zo goed mogelijk ingevuld. Vanuit de overkoepelende organisatie van 2diabeat ondersteunen wij de aanjagers.”

Hoe ziet die ondersteuning eruit?
“Lokale aanjagers krijgen een buddy in de landelijke 2diabeat-organisatie. We reiken tools en hulpmiddelen aan en maken samen met de aanjager een leefstijlkaart met het lokale leefstijlaanbod. Via een online platform kunnen aanjagers inzichten en lessen met elkaar delen.”

Wat hebben jullie in de twee jaar dat jullie bezig zijn geleerd?
“Wat we hebben geleerd is dat de wijkgerichte aanpak werkt. De aanjagers spelen een cruciale rol als lokale verbinders van de leefstijlinitiatieven. Ze helpen het lokale aanbod voor de bewoners zichtbaar te maken en kunnen zorgprofessionals de weg wijzen naar mogelijkheden om hun patiënten ondersteuning te bieden.”

Hoe vinden jullie de aanjagers en wat drijft ze?
“Ze melden zich bij ons aan. Het zijn mensen met uiteenlopende achtergronden zoals artsen, leefstijlcoaches en welzijnswerkers. Wat ze gemeen hebben is een sterke betrokkenheid met hun buurt en de gezondheid van de buurtbewoners. Ze worden in de regel niet door financiële motieven gedreven want ook al is onze bedoeling voor alle aanjagers financiële compensatie te vinden, dat lukt nog niet altijd.”

Welke mogelijkheden biedt het Gezond en Actief Leven Akkoord de lokale preventieaanpak?
“Het grote voordeel van het Akkoord is dat het erop aanstuurt gebruik te maken van de bestaande voorzieningen om mensen bij hun leefstijlverandering te helpen. Dat is ook onze filosofie. Desgewenst kunnen gemeentes via de SPUK-regeling budgetten voor lokale aanjagers aanvragen. Ik denk dat dat voor gemeentes de meest efficiënte manier is om de ketenzorg en alle leefstijlinterventies samenhangend bij elkaar te brengen. Het voordeel van 2diabeat is dat de aanpak niet topdown wordt ingericht. De aanjagers kennen hun wijk en de wijkbewoners, en zijn gemotiveerd om met preventie aan de gang te gaan.”

Welke toekomst heeft 2diabeat als het aan jou ligt in het verschiet?
“We willen in zo veel mogelijk gemeentes ervaring opdoen. Tegelijkertijd doen we onderzoek naar de succesfactoren van de aanpak, zodat we ons werk verder kunnen verbeteren. Inmiddels hebben we ook contact gezocht met andere gezondheidsprogramma’s zoals rond geboorte en gezin, om ons werk onderling af te kunnen stemmen. We hebben aangekondigd dat het programma van 2diabeat in 2027 afgerond moeten zijn zodat we onze kennis en opgebouwde structuren aan de maatschappij kunnen overdragen.”

Tot slot, wat vind je van het Suikerhuis van Je Leefstijl Als Medicijn?
“Het Suikerhuis is een manier van werken die bij 2diabeat past. Saïda Tilburgs-Benfatimi, organisator van het Suikerhuis in Helmond, is ook onze lokale aanjager in die gemeente. De peer-to-peer-benadering van het Suikerhuis bij de bestrijding van diabetes heeft veel potentie. Ga maar na: van wie neem je iets aan als je je gedrag wilt veranderen? De beste voorbeelden zijn de mensen om je heen. Dat is de kracht van de supportgroep.”

 

Lees het interview op de site van Je leefstijl als medicijn