‘We willen de gemeenschapszin terugbrengen in de wijken’
In Den Helder zet de gemeente vol in op een wijkgerichte aanpak om gezondheidsproblemen en sociaal-maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Wethouder Peter de Vrij en lokale aanjager Marijke de Wijs delen hun ervaringen met de aanpak van 2diabeat.
‘Elke wijk is anders en heeft andere mogelijkheden. Deze benut je alleen als je zichtbaar bent op straat, aanspreekbaar voor de bewoners en echt luistert naar wat er leeft. Dit kun je allemaal niet vanuit het gemeentehuis sturen’, aldus Peter de Vrij, wethouder Sociaal Domein in Den Helder.
Wethouder de Vrij ziet dat meerdere wijken in Den Helder kampen met een complexe problematiek. Hij pleit voor een wijkgerichte benadering om deze problemen aan te pakken. ‘Ik kom nog uit de tijd van de verzuiling, de tijd van verenigingen, kerken, omroepen en buurthuizen. Deze zorgden voor verbinding in de wijken. Die structuren zijn grotendeels verdwenen. We zien een toename van armoede, vechtscheidingen, schuldproblematiek, jeugdzorg en eenzaamheid. Door de individualisering zijn we de gemeenschapszin kwijtgeraakt. We kijken minder naar elkaar om, terwijl juist dat zo belangrijk is voor onze gezondheid en welbevinden.’
Gehoord voelen
Om het gezondheid- en preventiebeleid van de gemeente te versterken, werkt Den Helder met de wijkgerichte aanpak van 2diabeat en de methodiek van Positieve Gezondheid. Twee jaar terug begon Marijke de Wijs, JOGG-regisseur bij Team Sportservice Noord-Holland, als lokale aanjager 2diabeat in de wijk Nieuw Den Helder. ‘Met de wijkaanpak van 2diabeat ga je op zoek naar wat de bewoners nodig hebben. Om hier zicht op te krijgen zijn we samen met Laura Hendriks, onze wijkadviseur van 2diabeat, door de wijk gegaan. We hebben bewonersbijeenkomsten georganiseerd om met de mensen in gesprek te gaan. De belangstelling hiervoor was boven verwachting groot. De aanwezigen gaven aan het fijn te vinden om gehoord te worden en zelf inspraak te hebben in wat hen bezighoudt en waar ze hulp bij nodig hebben. In een enquête gaven ze bijvoorbeeld aan graag aandacht te willen hebben voor geldzorgen, mentale problemen, beweging en eenzaamheid.’
‘De aanwezigen gaven aan het fijn te vinden om gehoord te worden en zelf inspraak te hebben in wat hen bezighoudt en waar ze hulp bij nodig hebben’
– Marijke de Wijs, JOGG-regisseur Team Sportservice Noord-Holland
Diensten 2diabeat
2diabeat heeft een aanpak ontwikkeld waarmee ze wijken en dorpen in heel Nederland ondersteunen bij het opstarten van een gezonde beweging van onderaf. Hierbij wordt ingezet op een sterk lokaal netwerk waarin lokale professionals en bewoners samenwerken aan het stimuleren van een gezonde leefstijl. 2diabeat werkt met lokale aanjagers: dit zijn bevlogen professionals of inwoners in de wijk die de lokale beweging op gang brengen door de behoefte van inwoners op te halen, het lokale netwerk betrekken en te zorgen dat er verbinding is met het bestaande leefstijlaanbod. De lokale aanjagers krijgen ondersteuning van 2diabeat bij het opstarten, uitvoeren en verankeren van de wijkaanpak.
Integrale aanpak
In Den Helder kiezen ze bewust voor een integrale aanpak van gezondheid. De Vrij heeft lange tijd als verpleegkundig specialist gewerkt en weet uit ervaring dat er vaak vooral op de klacht wordt gefocust, terwijl het gaat om de vraag, achter de vraag. ‘Geldzorgen, eenzaamheid en stress hebben impact op de gezondheid. Het is belangrijk deze problemen aan te pakken. Pas daarna krijgen mensen ruimte om met een gezonde leefstijl aan de slag te gaan.’
Gezondheidschecks
Naast bewonersbijeenkomsten heeft De Wijs, in samenwerking met de Hartstichting en 2diabeat Hartcheckpunten en een gezondheidsmarkt georganiseerd. ‘We hadden leefstijltafels waaraan mensen over verschillende thema’s in gesprek konden. Ook waren er tafels met huisartsen en praktijkondersteuners waar mensen terechtkonden als ze afwijkende waarden hadden bij het Hartcheckpunt.’
Vruchten afwerpen
Over de resultaten van deze wijkgerichte aanpak kunnen De Wijs en De Vrij nog niet veel zeggen. De Wijs: ‘Nu we een aantal initiatieven zijn gestart en zicht hebben op de behoeften van de bewoners, gaan we de effecten van deze aanpak monitoren.’ De Vrij weet dat het vaak een aantal jaar duurt voordat een preventieve aanpak vruchten gaat afwerpen. ‘Zeven jaar geleden zijn we in Den Helder gestart met Financieel Fit. samen met maatschappelijke organisaties en de gemeente. We reiken mensen met schulden de hand, en nu, jaren later zien we dat het aantal mensen met schulden daalt, evenals het aantal mensen dat onder bewindvoering staat.’
Eigenaarschap naar de bewoners
Na twee jaar als lokale aanjager actief te zijn geweest, geeft De Wijs het eigenaarschap stapje voor stapje over aan de bewoners. ‘De bewoners nemen vaker zelf het initiatief om workshops te organiseren over bijvoorbeeld gezond en betaalbaar eten of goed slapen. Ook zijn ze gestart met een wandelgroep die wekelijks op pad gaat. Het initiatief groeit van binnenuit. Mensen zijn meer betrokken bij hun eigen gezondheid en die van hun buurt.’
‘De bewoners nemen vaker zelf het initiatief om workshops te organiseren over bijvoorbeeld gezond en betaalbaar eten of goed slapen. Ook zijn ze gestart met een wandelgroep die wekelijks op pad gaat.’
Een gemeentefonds
In de toekomst hopen de lokale aanjager en de wethouder het gezondheids- en preventiebeleid uit te breiden naar meerdere wijken. De Vrij: ‘We willen laagdrempelige buurthuizen, locaties waar mensen makkelijk binnenlopen, een luisterend oor vinden en gelijk goed verwezen worden. Om dit te bekostigen hebben we een gemeentefonds opgezet en onder meer Lodewijk Asscher benaderd, die al eerder als rijkscommissaris met dit bijltje heeft gehakt in Heerlen. 2diabeat heeft een mooie en laagdrempelige aanpak die ondersteunend kan zijn bij ons gezondheid- en preventiebeleid.’
Over de schutting durven kijken
De Vrij is voorstander van een preventief en wijkgericht beleid, maar pleit ervoor om kritisch te kijken naar hoe dit wordt uitgezet. ‘De tijd van ‘my castle is my home’ is voorbij. Als je mensen echt wilt helpen, moet je over de schutting van je eigen organisatie durven te kijken. Wat werkt wel, wat niet? Doen we dingen niet dubbelop en zijn alle overheadkosten wel noodzakelijk? Het zijn moeilijke tijden. Veel zaken vragen om aandacht en de budgetten zijn beperkt. Als professionals moeten we achter onze bureaus vandaan komen, de wijken in en gaan luisteren naar de mensen, zodat we ons aanbod kunnen afstemmen op waar de bewoners echt behoefte aan hebben.’
Liever luisteren naar dit verhaal?
Beluister hier de podcastaflevering waarin Maarten Ploeg, programmadirecteur bij 2diabeat in gesprek gaat met naar Peter de Vrij, wethouder Sociaal Domein bij gemeente Den Helder en Marijke de Wijs, JOGG-regisseur bij Team Sportservice Noord-Holland en lokale aanjager 2diabeat in de wijk Nieuw Den Helder. Ook te beluisteren via Springcast en Spotify.