Besparing van ruim 1 miljard euro op kosten in het zorg- en sociaal domein is mogelijk
Wijkgericht werken aan een gezonde leefstijl werkt. De eerste resultaten van de doorvertaling van de wijkaanpak van 2diabeat naar een landelijk dekkend netwerk is veelbelovend.
De unieke wijkaanpak van 2diabeat, waarin inwoners en professionals samenwerken om de opmars van diabetes type 2 en andere leefstijlgerelateerde aandoeningen te stoppen, laat zien dat inwoners gezonder gaan leven en een verbetering van kwaliteit van leven ervaren. De doorvertaling van de eerste resultaten van de wijkaanpak naar een landelijk dekkend netwerk, toont aan dat er ruim 1 miljard euro bespaard kan worden op kosten in het zorg- en sociaal domein.
Maatschappelijk rendement van onschatbare waarde
Het maatschappelijk rendement van de wijkaanpak van 2diabeat is enorm. Uit een Social Return On Investment (SROI) analyse van de wijkaanpak in gemeente Wijdemeren, blijkt dat iedere euro die geïnvesteerd wordt in een gezonde wijk, €4,10 euro oplevert aan sociaaleconomische waarde. “Bovendien moet je de verbetering van kwaliteit van leven niet onderschatten,” vertelt Maarten Ploeg, programmadirecteur van 2diabeat. “Dat mensen door het aanmeten van een gezonde leefstijl, ondersteund door een netwerk uit hun wijk, fitter worden, beter slapen, zich mentaal sterker voelen en in toenemende mate hun diabetes type 2 omkeren, is van onschatbare waarde. Niet alleen voor henzelf, maar ook voor hun familie, vrienden, bekenden én voor de maatschappij.”
“Dat mensen door het aanmeten van een gezonde leefstijl, ondersteund door een netwerk uit hun wijk, fitter worden, beter slapen, zich mentaal sterker voelen en in toenemende mate hun diabetes type 2 omkeren, is van onschatbare waarde. Niet alleen voor henzelf, maar ook voor hun familie, vrienden, bekenden én voor de maatschappij.”
Verbinding tussen leefwereld en systeemwereld
In 2019 is het landelijke programma 2diabeat van start gegaan. Op dit moment ondersteunt 2diabeat meer dan 75 wijken in Nederland bij het opstarten en aanjagen van de gezonde leefstijlbeweging in de wijk. In deze wijken neemt een ‘lokale aanjager’ het voortouw. Dit zijn betrokken inwoners of lokale professionals, zoals fysiotherapeuten, huisartsen, sociaal werkers of religieuze leiders, die op eigen initiatief aan de slag willen met gezondheid in hun wijk. De aanjager verbindt, versnelt en voedt lokale gezondheidsinitiatieven, en wordt ondersteund door een wijkadviseur van 2diabeat. Samen verbinden de wijkadviseurs en aanjagers de leefwereld met de systeemwereld.
“En dat blijft niet onopgemerkt,” vertelt Ploeg. “Steeds meer gemeenten gaan in gesprek met inwoners en initiatiefnemers. Ze luisteren naar wat er nodig is in de wijk en zijn bereidwillig daar op hun manier een bijdrage aan te leveren. De wijkaanpak is geen plan, maar nu al werkelijkheid met concrete impact.”
De ervaringen uit de deelnemende wijken zijn zeer positief: inwoners initiëren wandelgroepjes, helpen elkaar om hun eetpatroon aan te passen, organiseren gezondheidschecks en moedigen elkaar aan om gezonder te leven. Ploeg: “Inwoners willen niet opgelegd krijgen hoe het moet, maar willen vanuit hun eigen wensen, behoeften, culturen en mogelijkheden aan de slag. Als je dat kunt ondersteunen, bruist het van de energie en komt er een beweging op gang die niet te stoppen is.”
“Om grote gezondheidswinsten te behalen, moeten we nú doorpakken.”
Investeren voor grote gezondheidswinsten hard nodig
“Om grote gezondheidswinsten te behalen, moeten we nú doorpakken,” vertelt Ploeg. “Als we uitgaan van 4500 wijken in Nederland en één lokale aanjager per wijk die 8 uur per week actief is, dan vraagt dat om een investering van 90 miljoen euro per jaar. Daar tegenover staat dat de wijkaanpak, geborgd in een landelijk dekkend netwerk, ruim 1 miljard euro per jaar kan besparen op kosten in het zorg- en sociaal domein.”
Dat laatste kan opgemaakt worden uit (inter)nationale onderzoeken naar de impact van gezondheidspreventie en diverse SROI analyses die stichting VitaValley de afgelopen jaren uitvoerde onder meer in samenwerking met zorgverzekeraars en gemeenten. Pim Ketelaar, programmadirecteur en bestuurder bij VitaValley: “Steeds weer zie je dat een investering in preventie zich op termijn uitbetaalt in minder kosten voor medicatie, huisarts en ziekenhuis en voor kosten die we maken in de wet maatschappelijke ondersteuning.”
Het RIVM berekende dat ongezond gedrag verantwoordelijk is voor 8,6 miljard aan zorguitgaven (RIVM, 2018). De urgentie en brede maatschappelijke waarde van preventie blijkt ook uit recente rapporten zoals ‘Preventie op waarde schatten’ (ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2023) en ‘Preventie is goed voor de gezondheid en voor de portemonnee’ (Erasmus Universiteit, 2024).